Kıymetli Hocalarım,

BİNGÖL,BİTLİS ve SİİRT Barosunun değerli başkanları,

Değerli meslektaşlarım,

Değerli basın mensupları,

Saygıdeğer konuklar,

Türkiye Barolar Birliği Eğitim Merkezimizin, II. Dönem meslek içi eğitim çalışmaları kapsamında düzenlemiş olduğu, BİNGÖL,BİTLİS ve SİİRT Barolarımızı kapsayan, Ticaret Hukuku Uygulamaları ve getirilen yenilikler konulu seminere katılımınızdan dolayı hepinize ayrı ayrı teşekkür ederim.

Ülkemizde, yargı alanında büyük bir değişimin yaşandığı şu günlerde, yakın zamanda yürürlüğe girecek değişen üç temel yasamızdan birisi olan, Yeni Ticaret Kanunu’ nu tanımak adına düzenlenen bu seminerin, öncelikle ülkemiz yargısına ve tüm meslektaşlarımıza katkı sağlamasını temenni eder, Muş Barosu adına hepinizi saygıyla selamlarım.

Av. SABAHATTİN GÖÇMEN

Muş Baro Başkanı

 --------------------------------------

TBB E.M.YÜR.KUR. ÜYESİ AV. CUMHUR ARIKAN, YRD.DOÇ.DR.NİHAT TAŞDELEN, YRD.DOÇ.DR.NECAT AZARKAN VE ARŞ. GÖR. UFUK TEKİN'in konuşmacı olarak katıldığı eğitim semineri düzenlenmesinde,

13 Ocak 2011 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilen, 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu 14 Şubat 2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. Kanun'un yürürlük tarihi 1 Temmuz 2012 olarak belirlenmiştir.
 6102 Sayılı Kanun, Ticari İşletme Hukuku, Şirketler Hukuku, Kıymetli Evrak Hukuku, Taşıma Hukuku, Deniz Hukuku ve Sigorta Hukuku olmak üzere altı bölümden ve toplam 1535 maddeden oluşmaktadır.

Bu sirkülerimizde şirketler hukuku çerçevesinde genel bilgiler verilmektedir.

I. ŞİRKETLER HUKUKUNA İLİŞKİN ORTAK HÜKÜMLER

A. Ticari Muhasebe Düzeni ve Ticari Defterler

6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun bu bölümü Avrupa Hukuku ile uyumu gözetecek şekilde değiştirilmiştir.

6102 sayılı Kanun’un getirdiği en önemli yeniliklerden biri ticari işletmenin muhasebe düzeninde ve ticari defterlerinde yapılan yeniliklerdir. Bu çerçevede, işletmelerin muhasebe düzeni, 1/1/2013 tarihinden itibaren Türkiye muhasebe standartlarına dolayısıyla uluslararası muhasebe standartlarına göre tutulacaktır. Ayrıca tacir, işletmesiyle ilgili her türlü kaydın bir de elektronik versiyonunu tutmakla yükümlü kılınmıştır.

B. Kurumsal Yönetim

Yeni TTK’da kurumsal yönetim dört taşıyıcı kolon üzerine oturmaktadır: Şeffaflık, adillik, hesap verilebilirlik ve sorumluluk.

Şeffaflık, pay sahiplerinin ve sermaye piyasasında rol sahibi tüm aktörlerin, tam bilgilendirilmesini ve aydınlatılmasını hedeflemektedir. Bu sebeple, maddî ve şekli kamuyu aydınlatmayı kapsamaktadır. Şeffaflığın anonim şirketler hukukundaki yeni aracı, internet, elektronik ortamda aktarmalar ve açılması zorunlu bulunan web siteleridir. Her sermaye şirketinin bir web sitesi olması, bu sitenin şeffaflık sağlayıcı bir mekanizma olarak çalışması gerekmektedir.

Buna göre her sermaye şirketi, sitenin belli bir bölümünü aşağıdaki hususların yayımlanmasına ayırmak zorundadır. Yayımlanacak içeriklerin başlıcaları şunlardır:

a) Şirketçe kanunen yapılması gereken ilanlar.

b) Pay sahipleri ile ortakların menfaatlerini koruyabilmeleri ve haklarını bilinçli kullanabilmeleri için görmelerinin ve bilmelerinin yararlı olduğu belgeler, bilgiler, açıklamalar.

c) Yönetim ve müdürler kurulu tarafından alınan; rüçhan, değiştirme, alım, önerilme, değişim oranı, ayrılma karşılığı gibi haklara ilişkin kararlar; bunlarla ilgili bedellerin nasıl belirlendiğini gösteren hesapların dökümü.

d) Değerleme raporları, kurucular beyanı, payların halka arz edilmesine dair taahhütler, bunlara ait teminatlar ve garantiler; iflasın ertelenmesine veya benzeri konulara ilişkin karar metinleri; şirketin kendi paylarını iktisap etmesi hakkındaki genel kurul ve yönetim kurulu kararları, bu işlemlerle ilgili açıklamalar, bilgiler, belgeler.

e) Ticaret şirketlerinin birleşmesi, bölünmesi, tür değiştirmesi hâlinde, ortakların ve menfaat sahiplerinin incelemesine sunulan bilgiler, tablolar, belgeler; sermaye artırımı, azaltılması dâhil, esas sözleşme değişikliklerine ait belgeler, kararlar; imtiyazlı pay sahipleri genel kurulu kararları, menkul kıymet çıkarılması gibi işlemler dolayısıyla hazırlanan raporlar.

f) Genel kurullara ait olanlar dâhil her türlü çağrılara ait belgeler, raporlar, yönetim kurulu açıklamaları.

g) Şeffaflık ilkesi ve bilgi toplumu açısından açıklanması zorunlu bilgiler.

h) Bilgi alma kapsamında sorulan sorular, bunlara verilen cevaplar, diğer kanunlarda pay sahiplerinin veya ortakların aydınlatılması için öngörülen hususlar.

i) Finansal tablolar, kanunen açıklanması gerekli ara tablolar, özel amaçlarla çıkarılan bilançolar ve diğer finansal tablolar, pay ve menfaat sahipleri bakımından bilinmesi gerekli finansal raporlamalar, bunların dipnotları ve ekleri.

j) Yönetim kurulunun yıllık raporu, kurumsal yönetim ilkelerine ne ölçüde uyulduğuna ilişkin yıllık değerlendirme açıklaması; yönetim kurulu başkan ve üyeleriyle yöneticilere ödenen her türlü paralar, temsil ve seyahat giderleri, tazminatlar, sigortalar ve benzeri ödemeler.

k) Denetçi, özel denetçi, işlem denetçisi raporları.

l) Yetkili kurul ve bakanlıkların konulmasını istedikleri, pay sahiplerini ve sermaye piyasasını ilgilendiren konulara ilişkin bilgiler.

Adillik, bir anlamda geniş kapsamlı eşit işlem ilkesi ile örtüşmektedir. Eşit işlem sadece paysahiplerine değil, daha geniş bir çevreye, açıkçası çalışanlara, alacaklılara, müşterilere, yani şirketle menfaat ilgileri bulunanlara, hatta kamuya yönelmiştir.

Hesap verilebilirlik yönetimin, şeffaflığına, doğruluğuna, kararların açıklanabilirliğine, kararların bir haklı sebebi, adîl temeli olduğuna ve profesyonel niteliğine gönderme yapmaktadır.

Sorumluluk ise, görevden kaynaklanan yükümlülüklere tam bağlılık, bunları gereği gibi bilinçle, hesap verilebilirlik bağlamında yerine getirme anlamındadır.

II. ANONİM ŞİRKET

6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu ile geniş çaplı yeniliklere konu olan alanlardan biri de Ortaklıklar Hukuku’dur.

A. Anonim Ortaklıklara İlişkin Yenilikler

1) Tedrici Kuruluşun Kaldırılması

Şuan yürürlükte bulunan TTK’da kuruluş aşamasında halkın anonim ortaklığa katılımı esasına dayanan tedrici kuruluş hükümlerine de yer verilmektedir.

Bilindiği gibi, ani kuruluş şirket paylarının tamamının kurucular tarafından taahhüt edilmesiyle olur. Tedrici kuruluş ise, bir kısım payların kurucular tarafından taahhüt olunması ve geri kalan kısım için de halka müracaat edilmesi suretiyle olmaktadır.

Uygulamada Tedrici kuruluşun hemen hiç kullanılmaması ve bütün anonim ortaklıkların ani kuruluş yöntemi uyarınca kurulmaları karşısında, 6102 Sayılı Yeni TTK’da tedrici kuruluş terk edilmiştir.

Tedrici kuruluşun tamamen kaldırılmasıyla birlikte, kuruluştan hemen sonra halka açılmak isteyen anonim şirketler için 6102 Sayılı Kanun’un 346’ncı maddesinde, sermayenin bir kısmının nakdi paylara dönüştürülerek şirketin kurulmasından itibaren 2 ay içinde halka arz edilmesi modeline yer verilmiştir.

2) Ultra Vires İlkesinin Terk Edilmesi

Mevcut TTK’nın 137 nci maddesi uyarınca, ticaret şirketlerinin şirket sözleşmelerinde yer alan işletme konuları dışındaki alanlarda haklar edinmesine ve borçlar üstlenmesine zemin hazırlayan hukuki işlemleri, yok hükmündedir. Bu hukuki işlemler “ultra vires işlemler”, yani şirketin işletme konusu dışında kalan işlemler olarak adlandırılmaktadır.

Yeni TTK’nın 125 inci maddesi, AT ’nin 1. Şirketler Hukuku Yönergesi’ne uygun olarak, “ultra vires” ilkesini kaldırmıştır.

3) Tek Kişilik Anonim Ortaklık

Avrupa Topluluğu Şirketler Hukuku’ndaki gelişmelerin etkisiyle 6102 Sayılı Kanun, tek kişilik anonim ortaklığı kabul etmiştir (Madde 338 /1). Bu düzenlemenin üç temel işlevi; ekonomik gerçeklikle hukuki gerçekliğin bağdaştırılması, riskten kaçan girişimciler açısından bir model

oluşturulması ve tek kişilik anonim ortaklıktan şirketler topluluğunda, kurumsallaşma sürecinde ve vakıf işletmeciliğinde yararlanılmasıdır. Bu düzenleme, birden çok ortak tarafından kurulan anonim ortaklıkta, sonradan payların tek bir ortak elinde toplanmasına da imkan tanımaktadır. Şu kadar ki, paysahibi sayısının bire inmesi olgusunun, yönetim kurulu tarafından 7 gün içinde tescil edilmesi gerekir. Aksi takdirde yönetim kurulu, üçüncü kişiler açısından doğacak zarardan sorumlu bulunacaktır.

Öte yandan Kanun’un 338/3 üncü maddesinde “Şirket, tek pay sahibi olacak şekilde kendi payını iktisap edemez; ettiremez.” hükmü yer almaktadır.

4) Kayıtlı Sermaye Sistemi

6102 Sayılı Kanun’un getirdiği en önemli yeniliklerden biri, kapalı anonim ortaklığa, kayıtlı sermaye sistemini kabul etme olanağını tanımasıdır (Madde 332). Kayıtlı sermaye sistemi, halka açılmaya hazır olmayan veya halka açılmayı tercih etmeyen, bununla birlikte belirli bir çapın üzerinde bir ticari faaliyet yürüten anonim ortaklıklar için yaratıcı bir çözümdür: Bu sayede, kapalı anonim ortaklıklar da kayıtlı sermayenin sağladığı esnek sermaye artırım imkanlarından yararlanabileceklerdir.

Buna göre, esas sermayeli anonim şirketlerin sermayesi 50.000 TL’den, kayıtlı sermaye sistemini benimseyen kapalı anonim ortaklıklarda ise başlangıç sermayesi 100.000 TL’den aşağı olamayacaktır.

5) Ayni Sermaye ile İlgili Yenilikler ve Sınırlamalar

6102 Sayılı Kanun’da hangi tür malvarlığı unsurlarının ayni sermaye olarak konulabileceği düzenlenmiştir (Madde 342). Bu bağlamda fikri mülkiyet haklarının ayni sermaye olarak konulabileceği açık bir hükümle düzenlenmiş; sanal ortamların ayni sermaye olarak konulmasına imkan tanınmıştır. Dikkate değer nokta, bu tür malvarlığı unsurlarının ayni sermaye olarak konulabilmesi için; devredilebilir nitelik taşımaları, değerlerinin nakden belirlenebilmesi, herhangi bir ayni hakla kısıtlı olmaması ve halihazırda cebri icra işlemlerine konu olmaması gerekmektedir. Kanun’un sermayenin korunması bakımından getirdiği önemli bir hüküm de, vadesi gelmemiş alacakların sermaye olarak konulmasının yasaklanmasıdır (Madde 342/1). Özellikle bu düzenleme, kötüye kullanmaların önüne geçilmesi açısından oldukça yararlıdır.

B. Anonim Ortaklığın Organlarına İlişkin Yenilikler

Yönetim Kurulu

Yönetim kurulunun tek bir üyeden oluşmasına imkan tanınmıştır (Madde 359/1 ).

Tüzel kişi ortaklara yönetim kurulu üyesi olma imkanı tanınmıştır (Madde 359 / 2).

Yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olması zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır.

Yönetim kurulu üyelerinin en az dörtte birinin yüksek öğrenim görmüş olması zorunlu tutulmuştur. Tek kişilik yönetimde ise yöneticinin yüksek öğrenim görmüş olması zorunlu değildir. (Madde 359 / 3).

Yönetim yetkisi, tek başına yönetim kurulunda yer almayan bir kimseye de devredilebilecektir (Madde 367/1).

Yönetim kurulu toplantılarının elektronik ortamda yapılmasına imkan tanınmıştır. Yönetim kurulunun toplantı ve karar yetersayılarına ilişkin hükümleri elektronik ortamda yapılan yönetim kurulu toplantıları için de geçerli olacaktır (Madde 390).

C. Genel Kurula İlişkin Düzenlemeler

Genel kurula ilişkin düzenlemeler, Yeni TTK’nın 407 ila 451 nci maddelerinde yer almaktadır. Söz konusu hükümler, ilke olarak TTK hükümlerine paralel olmakla birlikte, paysahipliği haklarının kullanılmasının teminat altına alınması fikrini daha açık bir şekilde ön plana çıkmaktadır.

Yeni TTK’da murahhas üyelerin, en az bir yönetim kurulu üyesinin, genel kurula katılması zorunlu kılınmıştır (Madde 407/2). Düzenleme, organlar arasında eşgüdümün sağlanması ve paysahiplerinin bilgilendirilmesi açısından olumludur.

Ayrıca, anonim şirket yönetim kurulu, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından, asgari unsurları belirlenecek olan bir iç yönerge hazırlamak ve genel kurulun onayından sonra yürürlüğe koymakla sorumlu tutulmuştur (Madde 419/2).

Öte yandan Kanun’da genel kurulun münhasıran yetkili olduğu ve devredemeyeceği nitelikteki yetkilerine yer verilmiştir.

D. Denetçilik (Murakıplık) Zorunlu Olmaktan Çıkartılıyor.

Yeni TTK’da, “denetçilik (murakıplık) organı” zorunlu olmaktan çıkarılmıştır. Yeni sistemde anonim ortaklıkların finansal denetimi, dış denetçiler tarafından gerçekleştirilecektir.

Denetçinin denetiminden geçmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş sayılacaktır.

E. Anonim Ortaklıklarda Yapısal Dönüşümlere İlişkin Düzenlemeler

Yeni TTK’da ticaret şirketlerinin birleşmeleri, bölünmeleri ve tür değiştirmeleri 134 ila 194 üncü maddelerde detaylıca ele alınmıştır.

1) Birleşme

Yeni TTK’da birleşme süreci detaylı bir şekilde ele alınmış ve birleşme sözleşmesinin içeriği somutlaştırılmıştır.

 konuları anlatılmıştır.